b18
 
Bunkernummer
B18
Oud Bunkernummer
EM2
Lokatie
Melsen
Toegankelijkheid
Bunker is nog volledig afgesloten behalve het schietgat gericht op de steenweg
Aantal kamers

2 onderling verbonden kamers en een sas.

Aantal schietgaten
2
Type geschut
2 x MI
Bijhorende vuurrichting
Zuid-Zuidoosten en Zuidwesten

Korte beschrijving van de bunker

  • Uitwendige kenmerken.
  • De bunker was zeker deels ommuurd met baksteen alhoewel hij heden nog weinig restanten heeft van deze camouflage.
  • Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
  • Merkwaardig genoeg had hij naast het toegangssas ook een stukje waarbij de wand mogelijks bezet is geweest met houten planken. Men kan hier nog restanten in het beton zien zitten van afgebrande ijzeren haken of bandijzer. Of dit effectief haken waren voor het bevestigen van een houten camouflage of bandijzers om de baksteencamouflage beter tegen het beton te bevestigen, is heden ook totaal niet duidelijk. Dit systeem van gebruik van bandijzer om beton beter te hechten aan de baksteencamouflage is in elk geval nog toegepast in de regio van Munte. Dit is allicht ook de reden dat men daar nog vrij veel uitgemetste hoeken aan de betonnen bunkers, intakt, terugvindt.
  • De schietgaten en bijkomende valse ramen waren allen uitgewerkt op een gegalvaniseerde metalen plaat waarop langs de buitenzijde houten raamprofielen waren gekleefd.
  • De beide schietgaten voor de mitrailleur zaten verborgen achter valse ramen telkens uitgewerkt met 2 luiken openend in twee richtingen van elk 0.50m x 1.40m (BxH).
  • Op de linker zijkant (tussen beide schietgaten) zit ook nog een vals raam van 1.00m x 1.40m (BxH)
  • Er waren ook nog enkele valse ramen op de achterkant van het sas en op de zijkant van de schietkamer met het oreillon. Hiervan moet er volgens het originele bestek ook eentje uitgewerkt geweest zijn als een totaal valse en niet van scharnieren voorziene deur uitgewerkt als een plaat in rode Noorse den van 0.80m x 1.80m (BxH).
  • Deze nepdeur is er mogelijks nooit geweest want ze is ook niet terugvindbaar op de aanwezige plannen.
  • Op de achterzijde van het toegangssas (rechter kant) had het bunkertje zelfs een in baksteen uitgemetst ossenoog (rond raampje) van diameter 40 cm. Hiervan zijn alvast geen sporen meer zichtbaar.
  • Het bunkertje was voorzien van een zadeldak dat was opgetrokken in hout, de dakbedekking op zich bestond uit rode Boomse dakpannen.
  • De toegangsput was uitgemetst in baksteen met een bodem in beton waarin een sterfput met metalen rooster was voorzien.
  • In het originele bestek is er sprake van een metalen ladder van 0.90m in deze toegangskuil.
  • In praktijk is dit zeker vervangen geweest door een aantal stijgijzers.
  • Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
  • De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
  • In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
    • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
  • Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
  • Origineel had de bunker het uitzicht van een huisje.
  • Structuur.
  • Twee achteraan verbonden kamers en een sas.
  • Elke kamer voorzien voor het opstellen van een mitrailleur.
  • De beide schietgaten kijken echter niet in dezelfde richting. Ze maken onderling een hoek van een 75 graden.
  • Opmerkingen.
  • Meest zuidelijke van twee achterliniebunkers, zeer kort bij elkaar opgesteld tussen Schelde en Muntekouter, vlak tegen de Schelde. Hij staat op amper 100 meter afstand van B17 en B19 ligt op 855 meter.
  • Naast de opstelling voor de twee standaard voorziene Maximmitrailleurs was deze bunker ook voorzien voor de opstelling van twee Hotchkiss- of Coltmitrailleurs.
  • Het terrein horende bij de bunker zelf, was 1 are 54 centi-are groot. Het lag tegen de rand van een perceel origineel behorende aan de familie "De Baets". Dit was dezelfde familie die ook de gronden bezat waarop de zeer nabij gelegen bunker B17 opstaat. Er waren voor deze bunker geen bijkomende permanente erfdienstbaarheden voorzien omdat gebruik gemaakt werd van dezelfde erfdienstbaarheden als deze voor de bunker B17. Wel werd een beperkte bijkomende tijdelijke erfdienstbaarheid voorzien vanaf de Gaversesteenweg totaan de bunker over een bijkomende breedte van 3 meter bij de reeds bestaande van 2 meter, met een lengte van 13 meter langs een zone waar reeds de permanente erfdienstbaarheid was voorzien, voor de bouw van de bunker.
  • De verkoop van het terrein met bijkomende tijdelijke erfdienstbaarheid gebeurde voor de prijs van 1100 BF op 5 maart 1935.
  • De bunker is nog grotendeels afgesloten. Enkel het schietgat gericht op de Gaversesteenweg is vrij. Het schietgat gericht op de haag van de woning er juist naast en het toegangssas zijn nog volledig afgesloten.
  • Het bunkertje is enorm overgroeid met klimop en braamstruiken. Deze laatste maken de bunker zeer moeilijk benaderbaar in de zomermaanden.
  • Er zijn geen directe sporen van strijd.
  • Het bunkertje werd gedurenden enkele maanden in 2010 de polemiek in de streek van Melsen omdat er een verkavelingsaanvraag heeft gelopen waarbij werd voorzien het bunkertje af te breken. Meer info vindt u onder andere op onderstaande link, naar het originele artikel zoals het ooit is verschenen in "het Nieuwsblad" van 16 Oktober 2010. De verkavelings-aanvraag werd voordat de gemeente uiteindelijk positief of negatief advies kon geven, ingetrokken door de verkavelingsaanvrager. De verkaveling werd spontaan gewijzigd zodanig dat de bunker als onbenut stukje perceel niet werd meeverkocht en onttrokken aan de originele verkaveling.
  • Op basis van de hoeveelheden toegepast binnen de bouwproject A en B voor gelijkaardige bunkertjes, gecombineerd met de toegepaste basisprijzen zoals in het bestek van bouwproject E terug te vinden, werd een eerste benaderende prijs bepaald voor elk van de bunkertjes. Deze detailprijzen werden daarna herrekent via de regel van 3 op basis van de werkelijke projectprijs zoals terug te vinden in het bestek en de totaalprijs zoals zelf op basis van de gemaakte veronderstellingen, bekomen. Op die wijze moet dit bunkertje ongeveer 62.294,68 Bef gekost hebben.
  • Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 62.794,68 Bef hebben gelegen.
  • Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

Routebeschrijving om deze bunker te vinden

  • De bunker is het gemakkelijkst te bereiken via de Gaversesteenweg. Komende uit de richting van Schelderode moet u tot voorbij het wegeltje rijden met de naam Stenen Molen.
  • Eenmaal u dit voorbij gereden bent moet u uitkijken naar een keermuurtje van een meter hoog op de rechter kant. De bunker ligt volledig op de linker kant van de kouter achter deze keermuur.
Bijhorende foto's
Situatieschets zoals terug te vinden bij de voorstudie voor dit bunkertje. Ook bij deze bunker is het net zoals bij de B17 niet zo evident de huidige situatie nog te herkennen op dit plannetje.
Voorontwerp van dit bunkertje. Deze schets klopt vrij goed met wat uiteindelijk werd gebouwd. Alleen de voorziening om het toegangssas te kunnen onder vuur nemen vanuit de tegen het sas aangebouwde bunkerkamer, is nooit zo uitgewerkt geweest in de officiële plannen.
Onteigeningsschets horende bij de bunkers B17 en B18. Zoals reeds eerder gezegd is het niet zo evident de terreinschets nog te vergelijken met de huidige situatie. De hoofdweg onderaan is de Gaversesteenweg die ter hoogte van de Scheldestraat afbuigt naar de Schelde toe en zijn hoofdweg richting Vurste vervolgt via de huidige Oude Gaverweg. Men ziet duidelijk de bijhorende tijdelijke en permanente erfdienstbaarheden. De lokatie van de bunker B18 is als een wit perceeltje te zien tegen de permanente erfdienstbaarheid in de buurt van de steenweg.
Hiernaast de luchtfoto van Google Earth met daarop de vuurrichtingen alsook de erfdienstbaarheden (tijdelijke en permanente) getekend.
Terreinschets zoals terug te vinden bij de originele plannen van deze bunker.
Origineel plannetje van dit bunkertje. Merk op dat het toegangssas toch wat afwijkend is uitgewerkt met wat we te zien kregen op het voorontwerp.
b18
Doorsnede AB horend bij bovenstaand grondplannetje.
Doorsnede CD horende bij hetzelfde grondplan. Op deze doorsnedes is wel nergens sprake van houten wanden wat in realiteit mogelijks wel is gebruikt.
Vooraanzicht op het schietgat zichtbaar vanaf de steenweg anno 1995. Ook dit bunkertje is sinds vele jaren een kale blok beton. De originele baksteencamouflage is nog enkel terug te vinden links van het schietgat hier in beeld. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Achterkant van hetzelfde bunkertje, in dezelfde periode. Toen was de kouter naast de bunker nog een weiland. Het terrein was ook nog minder overwoekerd dan het heden is. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)

Zicht op het bunkertje zoals men hem heden kan (of beter gezegd niet kan) zien liggen vanop de Gaversesteenweg . Het stukje terrein waarop hij staat is enorm sterk overwoekerd en verwilderd. Het is zodanig dat het bunkertje in de zomerperiodes nauwelijks bereikbaar en fotografeerbaar is.
Dezelfde bunker van iets nader bekeken toen het groen iets minder dicht stond. Links het oreillon. Vanaf hier dateren de meeste foto's van rond 2010. (Foto: Collectie M. Demoor)
Rechter zijkant van de bunker. Men kijkt hier op de achterkant van het toegangssas. Op deze kant zijn trouwens nog de restanten te zien van een mooi vals raam.
Achterkant van de bunker met links het nog volledig dichtgemetste toegangssas.
Achterkant van de bunker. U kijkt op de achterkant van het tweede mitrailleurkamertje. Deze wand bevatte in elk geval uitstekende ijzers. Of dit nu restanten zijn voor de lokale bevestiging van planken of restanten van bandijzer om eventueel de camouflage-baksteen beter te hechten aan de betonnen structuur is tot op heden ook nog niet volledig duidelijk. Mocht dit geweest zijn voor de lokale bevestiging van houten planken, zou dit wel afwijkend geweest zijn met de bestaande plannen.
Sfeervolle foto van de achterkant van de bunker in een periode dat hij vrij goed zichtbaar stond. Rechts is de smalle boord tussen de bunker en het perceel van de woning ernaast. Hier staat de bunker amper een metertje verwijderd van het perceel ernaast. Op deze kant zit ook het tweede schietgat van de bunker verborgen.
Nogmaals een zicht op de wand van de bunker tegen de haag met de woning. Deze wand vertoond een knik. Het schietgat zit verborgen in het gedeelte voor de zichtbare knik. Meer achteraan is wel nog een bijkomend vals raam uitgewerkt geweest.
Dezelfde wand van de andere kant gezien. Vooraan het de restanten van het valse raam.
Dit is alles wat er voorlopig te zien is van het tweede schietgat. Het grootste gedeelte van het jaar zit het praktisch volledig verborgen tussen de begroeiing. Het steekt ook bijna onder het huidige maaiveld. Men ziet nog enkel onderaan een tweetal rijen baksteen van het schietgat dat nog volledig dichtgemetst is.
Detail van het valse raam op dezelfde kant van de bunker. Men ziet wel dat de ramen fraai waren afgewerkt en boogvormig waren aan de bovenkant.
Zicht op het dak van de bunker. Vooraan ziet men nog in het dak mee ingebetoneerde zware ijzeren doken om de verdwenen dakstructuur op het beton te bevestigen. Alle restanten hiervan zijn reeds lang verdwenen.
Toen in 2010 het bunkertje dreigde te verdwijnen voor een verkaveling, is nog een poging ondernomen om de bunker langs zijn originele toegang open te maken om hem ook aan de binnenkant te fotograferen. Dit bleek een hopeloos iets. U ziet hier de dichtgemetste toegang waarbij reeds 4 bak-steenrijen diep werd ingekapt. Toen kon ik nog altijd meer dan 20 cm dieper boren zonder het einde te bereiken. Toen is dan ook deze poging gestopt.
Een eenvoudigere maar niet zo ideale manier om de bunker te proberen betreden was via het reeds gedeeltelijk geopende schietgat. Dit zat grotendeels verborgen achter oude betonblokken (zeker niet origineel van bij de bunker). Het schietgat was toen reeds grotendeels vrijgemaakt.
Zo zag het schietgat eruit toen de betonblokken aan de voorkant werden verwijderd. Onderaan was het nog met een tweetal rijen baksteen dichtgemets. Links nog restanten van originele baksteencamouflage.
Deze hoek van de bunker was na het verwijderen van de betonblokken, het enige gedeelte dat nog originele camouflagestenen bevatte. De rest is allemaal lang verdwenen.
Zo kwam uiteindelijk toch na vrijmaken een ongeschonden, vrij ruim schietgat in het zicht. Het schietgat is vrij hoog aan de achterkant waardoor het als vrij ruim kan beschouwd worden.
Zicht op de voorkant van de bunker met het vrijgemaakte schietgat.
vooraanzicht bunker B17 te Melsen
Binnenzicht in de mitrailleurkamer achter het vrijgemaakte schietgat. Ook dit bunkertje is aan de binnenkant zo goed als volledig ontmanteld van al wat ijzer is. Enkel aan de linker zijmuur is men een aantal etagères vergeten net zoals de draadstangen in het midden van de schietgaten. De pootjes vooraan wijzen op bijkomende aanpassingen voor het eventueel kunnen opstellen van Hotchkiss- of Coltmitrailleurs.
Nog een globaal zicht in dezelfde mitrailleurkamer. Links het deurgat naar het toegangssas. Hier hing bij deze bunker de gepantserde deur.
Binnenzicht in het toegangssas vanuit de eerste mitrailleur-kamer. Merk op hoe zwaar de toegang werd dichtgemetst. Leuk om te vermelden is dat hier nog bijtels lagen, mogelijk van de originele werklui die de bunker ooit dichtmaakten.
Detail van de bovenkant van het dichtgemetste deurgat. De toegang is dus zeker met 10 rijen baksteen dichtgemaakt.
Achterkant van de tweede mitrailleurkamer. Deze is ook totaal ontmanteld. men ziet nog de restanten van de afgebrande haken aan de muur. Onderaan tegen de achterhoek van de kamer nog de kabeldoorgangen. Het granaatwerpgat naar het toegangssas ziet u nog net bovenaan de foto. Centraal de restanten van de verdwenen tablet.
Zicht op het tweede schietgat. Dit is zoals buiten ook nog te zien, nog steeds dichtgemetst. Op de rechter zijmuur het merkteken R voor het correct opstellen van de mitrailleur voor het schietgat.
Hetzelfde schietgat van de andere kant gezien.
Terugblik naar 1e mitrailleurkamer vanauit de tweede.
In het tweede schietgat kunt u nog dit allicht origineel sardienenblikje terugvinden. Het is ook nog te zien op andere foto's van het schietgat. Mogelijks nog van ofwel de originele bezetting van de bunker ofwel van de mannen die de bunker ooit moesten demilitariseren.
Een blik vanop het dak van deze bunker naar de kort daarbij gebouwde tweede bunker op dezelfde kouter, bunker B17.
 
Vorige (B17)
Vorige (B17)
Volgende (B19)
Volgende (B19)